Op onze school vertrekken wij in de lessen muziek vanuit het musiceren op het gehoor, vanuit naspelen en nazingen. In mijn gevoel geraak je zo aan de kern van wat samen muziek maken, kan brengen. Via muziek kunnen we het gemoed van de kinderen rechtstreeks bereiken. Het gebeurt regelmatig dat een kind boos of verdrietig in de klas komt en helemaal open bloeit tijdens het samen zingen.  We oefenen daarbij steeds de waarneming. Luisteren is een héél belangrijk proces om goed te leren zingen en blokfluit spelen. We spreken eveneens de wil aan. Nieuwe liederen worden steeds weer herhaald tot iedereen ze in de vingers heeft.
Het sociale is inherent met de muziek verbonden: samen klinken en van muziek genieten werkt verbindend. Het brengt harmonie.  Kinderen leren hun eigen plaats te vinden in de groep, niet alleen in de eigen klas, ook op feesten waar het altijd genieten is als alle kinderen van de lagere school en de kleuterschool samen zingen.
Rudolf Steiner wist het lang geleden al en uit vele wetenschappelijke studies van de laatste jaren is het gebleken: je wordt slimmer als je musiceert. Je linker- en rechterhelft werken beter samen. Dit maakt je brein flexibeler. Je hoeft er niet eens goed voor te zijn in muziek: áls je maar muziek speelt, dat is al voldoende.

Op Maria Lichtmis brengen de kinderen hun pop mee naar school, tijdens die dag worden de poppen in het zonnetje gezet, vertroeteld, geknuffeld en vieren ze hun verjaardag.

Er zijn veel soorten poppen maar hier willen we de antroposofische pop, ook wel de Waldorfpop, de Steinerpop of zonnekindpop toelichten.

Bij alle volkeren en in alle tijden vinden we poppen. Een pop vertegenwoordigt datgene, wat we als beeld van de mens beleven.

De pop neemt tussen het speelgoed een speciale plaats in omdat de pop een beeld van de mens is, daardoor kunnen de kinderen met behulp van een pop hun eigen “ik” zoeken. Tijdens het spelen met een pop oefent een kind zich in het uitdrukken van gevoelens en wat het beleeft. Ze vertrouwen hun diepste gedachten, hun verdriet en hun vreugde aan de pop toe. Met een pop kunnen ze dromend de werkelijkheid ontvluchten of zich bijvoorbeeld op de komst van een broertje of zusje voorbereiden.

Samen met een pop kan er zoveel leuks en wonderlijks gebeuren...

In een pop ontmoet het kind zichzelf. Een kind geeft een pop leven en het bezielt de pop met fantasie. Een wezenlijke karaktertrek in de eerste zeven jaar is, dat het kind zich geheel overgeeft aan de omgeving. Het kind is in zijn belevingen nog geheel gebonden aan de omgeving. Rudolf Steiner wijst erop dat wat we onbewust opnemen, dieper in ons organisme en onderbewustzijn binnendringt dan dat we ons bewust worden.

Goed speelgoed geeft het kind de mogelijkheid innerlijk actief te worden door de fantasie. Wanneer het kind met een pop speelt is het veel meer dan nabootsing. Het kind brengt in het spel zijn of haar eigen innerlijk tot uitdrukking. Daarom kan er hierin geen onderscheid gemaakt worden tussen jongens en meisjes.

Wat is dan een antroposofische pop?

Natuurlijke materialen

Ze zijn handgemaakt van natuurlijke materialen zoals wol en katoen. Door het gebruik
van 100% pure schapenwol voor de vulling zijn de poppen stevig maar toch zacht. Dat
zorgt ervoor dat het voor het kind fijn is om de pop vast te houden en overal mee
naartoe te nemen. De poppen voelen warm en comfortabel aan omdat de wol van de
vulling de lichaamstemperatuur van het kind snel overneemt. Daardoor lijkt het bijna alsof
de pop echt leeft.

De vulling van wol neemt ook de geur van het kind aan, iets dat zijn nut bewezen heeft tijdens het gebruik van antroposofische wiegpopjes bij kinderen in de couveuse/in het ziekenhuis. De moeder of vaste verzorger van het kindje droeg in dit geval de pop een dag dicht op het lichaam, waardoor het popje de geur van de moeder aannam.

De kinderen die deze popjes bij zich kregen voelden deze aan als een stukje van de moeder of verzorger, en vonden hierin een stukje rust, en vertrouwen in een vreemde omgeving.

Rudolf Steiner gaf de ouders van de eerste school die hij oprichtte aanwijzingen hoe ze een pop konden maken voor hun kind.

Er zit een hele filosofie achter. Zo gaf Steiner aan dat het werken met natuurlijke materialen heel belangrijk is omdat jonge kinderen daarmee hun tastzintuig het beste kunnen ontwikkelen. De gedachte daarachter is als volgt: als een kind het eerste natuurlijke materialen leert kennen, dan vormen die als het ware de basis voor het leven. Het kind zal daar zekere eerbied voor ontwikkelen voor deze materialen. Als het kind nadien in aanraking komt met onnatuurlijke materialen, zoals plastic, dan zal het dit verschil in kwaliteit goed ervaren. Bovendien valt er aan natuurlijke materialen meer te beleven. Ze zijn steeds anders van structuur en nooit echt voorspelbaar. Hout of wol voelt en oogt heel anders dan plastic.

Lichaamsverhoudingen

Antroposofische poppen hebben een heel specifieke vormgeving en uitstraling en dat is niet voor niets zo. Het uiterlijk van de pop wordt gevormd met als basisidee dat de pop symbool staat voor de mens. Dit is wat je een kind wil geven als voorbeeld om zich naar te vormen en te leven. Dat betekent ook dat de pop zo gevormd is dat de verhoudingen kloppen met de verhoudingen die een mens ook heeft. Het hoofd heeft een bepaalde grootte ten opzichte van het bovenlichaam en de armen en benen hebben ook een lengte die daarmee in verhouding klopt. Als de verhoudingen van een poppenlichaam niet kloppen dan kun je dat meteen zien, de pop ziet er dan niet zo echt uit.

Het hoofd

• De Vorm

Een ander typisch uiterlijk kenmerk van deze poppen is de vorm van het hoofd. Het hoofd wordt met speciale technieken gevormd. Daardoor is het mooi rond, zoals een echt hoofd. ƒn het heeft een inkeping op de plaats waar de ogen zitten zodat die als het ware iets “in” het hoofd vallen, precies zoals dat ook bij een echt mens is.

• Geen gezichtsexpressie

Wat verder erg opvalt aan deze poppen is dat ze geen echte gezichtsexpressie hebben, ze hebben een neutrale uitdrukking. In het gezicht worden slechts op een eenvoudige manier de ogen en de mond aangegeven. Meestal worden ze geborduurd, maar soms zelfs alleen getekend met een potlood. Dit gebrek aan expressie heeft een nut. Hierdoor krijgt het kind alle ruimte om met zijn of haar fantasie te bedenken en in te vullen hoe de pop zich voelt. Zo kan de pop lachen of verdrietig zijn en wakker zijn of slapen. Het is voor een kind van het grootste belang dat het zich kan spiegelen aan de pop.

Waarom de antroposofische poppen er zo uitzien...

Rudolf Steiner gaf aan dat dit nodig is voor een goede ontwikkeling van de hersenen. De hersenen vormen zich volgens hem door de fantasie van het kind. Je kunt dat vergelijken met het ontwikkelen van de spieren van de handen. Die worden sterker als je met je handen werkt. Precies zo kunnen de hersenen zich beter ontwikkelen als de wereld van het kind daar de mogelijkheden voor biedt. En het speelgoed is daar natuurlijk een belangrijk onderdeel van. Voor kinderen is de fantasie de manier van hersentraining die het beste bij hun leeftijd en ontwikkelingsfase past.

Door bij een expressieloos poppengezicht een innerlijke voorstelling te maken van de pop wanneer ze heel blij is of juist wanneer ze huilt, is het kind dus op dat moment actief zijn hersenen aan het trainen en ontwikkelen. Die fantasie lijkt in eerste instantie misschien slechts kinderspel en daardoor niet zo heel belangrijk, maar niets is minder waar.

Een Antroposofische pop is daardoor niet zomaar een pop. Het is uitgekiend ontwikkelingsspeelgoed. We zijn vaak geneigd om met onze volwassen blik voor speelgoed te kiezen dat we mooi vinden. Maar daarmee gaan we soms voorbij aan dingen die voor een kind veel belangrijker zijn.

De hand van de mens wordt in de biomechanica omschreven als een van de meest complexe lichaamsdelen. In tegenstelling tot de dieren kan de mens zijn duim en vingers naar elkaar toe bewegen, waardoor hij op verschillende manieren kan grijpen, bewerken en ook weer loslaten. Bij een volwassene gebeuren deze handelingen vrijwel onbewust, maar voor een jong kind vergt het vaak een grote inspanning om bijvoorbeeld een potlood of een breinaald vast te houden. Om een hand ‘vaardig’ te maken, moet het kind zich bewust worden van het bewegen van de vingers én moet het kunnen ervaren of hij de pen of breinaald al dan niet goed vasthoudt. Deze vaardigheden worden gestuurd door de bewegingszin en de tastzin. In het begin worden bij een kind de bewegingen nog gestuurd met de ogen, maar door te oefenen zal het kind ervaren dat de handeling steeds gemakkelijker gaat, tot de beweging geautomatiseerd is. Het schrijven of breien is dan een vaardigheid.

Wetenschappelijk onderzoek wijst op een belangrijke relatie tussen de activiteiten van de handen en de ontwikkeling van de hersenen. Neurologen kwamen tot de vaststelling dat het oefenen van de fijne motoriek belangrijk is voor het begrijpen. Anders gezegd, met de handen kan je grijpen wat je nadien al denkend kan begrijpen. In de jaren twintig heeft Rudolf Steiner in een van zijn voordrachten reeds aangehaald dat de leraar handwerk eigenlijk vooral aan de geest werkt! Kortom, wat we met de handen doen, heeft zijn weerslag op de geest. Via de fijne motoriek wordt de ontwikkeling van het denken gestimuleerd en worden de scheppende krachten ontplooid die in de mens aanwezig zijn. Dit komt omdat onze vingertoppen verbonden zijn met het centrale zenuwstelsel, waardoor bij elke beweging of aanraking onze geest wordt aangesproken. Handwerk is dan ook een erg geschikte manier om het causaal denken te oefenen. Bijvoorbeeld bij het breien: eerst moet je insteken, dan het draadje omslaan, vervolgens doorhalen en tot slot de draad weer van de breinaald halen. Het is deze nauwgezette volgorde die tot een mooi werkstuk leidt. Door ritmisch en geordend te werk te gaan, komt het kind ook tot rust en ontstaat er ruimte om aandacht te schenken aan andere zaken, zoals kleuren, vormen, versieringen en andere esthetische kenmerken, waardoor de persoonlijkheid van het kind tot uiting komt. Het kunstzinnig werken met de handen stimuleert de kinderen om zich vanuit het denken, het voelen en het willen te verbinden met de wereld om hen heen. Of, om het met Rudolf Steiner te zeggen: “velen weten niet welke gezonde logica men heeft wanneer men kan breien”!

Huishoudelijk werk in de kleuterklas

In onze kleuterklasjes genieten wij van het uitvoeren van vele huishoudelijke taken: vegen, afwassen, afdrogen, tafel dekken, fruit en groenten schillen en snijden, soep maken, brood bakken, plantjes water geven, afstoffen, bladeren harken, zaaien, poppenkleren wassen, …….

Huishoudelijk werk is voor veel jonge kinderen herkenbaar van thuis en vormt zo een bruggetje tussen thuis en de klas.

Door het uitvoeren van huishoudelijke taken ontwikkelen onze kleuters oa hun motorische vaardigheden en leren ze gebruiksvoorwerpen en gereedschap juist hanteren, de logische stappen in een handelingsproces kennen, zich oriënteren in de ruimte, veel nieuwe begrippen toepassen en werken met plezier!